Kleurrijk gebied, rijke geschiedenis
De geplande woonwijk 't Zand Noord ligt in een klein dorp met een rijke geschiedenis. In een oude 17e eeuwse droogmakerij en langs een kanaal dat in het midden van de 19e eeuw werd aangelegd. Van Zijpe naar 't Zand naar Schagen.
De Zijpe-polder
’t Zand lag (en ligt) in de Zijpe-polder, een oud poldergebied in de kop van Noord-Holland. Dit gebied stond ooit in directe verbinding met de zee en werd in de 16e eeuw na vele pogingen succesvol ingepolderd.
’t Zand is een dorp met een eeuwenlange historie in een eeuwenoud gebied. Het begon allemaal in het begin van de 18e eeuw. Toen nog een buurtschap met als het centrum het logement 't Wapen van Alkmaar. Een buurtschap met slechts een aantal woningen, van oa. de herbergier, de timmerman, de schoenmaker en de eigenaar van een trekschuit voor reizigers naar oa. Den Helder. Met zo'n trekschuit reisde men in de 18e eeuw in 5 uur van Alkmaar naar ‘t Zand. En van 't Zand naar Den Helder in 2 uur.
Kaart Zijper-polder. Kopergravure. Jan Dirksz Zoutman (1664). Bron: Noord-Hollands archief. Rechtsboven op de kaart ligt het buurtschap 't Zand. Kaart geheel boven: Noordhollandsch kanaal (1836). Geheel rechts op deze kaart 't Zand. Bron: Noord-Hollands archief.
Noordhollandsch kanaal
In het begin van de 19e eeuw gaf koning Willem I opdracht tot de aanleg van het Noordhollandsch kanaal. Voor grote zeilschepen die zo niet meer via de Zuiderzee hoefden te varen. Van Amsterdam via Purmerend, Alkmaar naar Den Helder, precies langs 't Zand. De aanleg van het kanaal zorgde ervoor dat het buurtschap uitgroeide tot een echt dorp met een aantal timmer- en het kaasfabriekjes die profiteerden van het vervoer over het spiksplinternieuwe kanaal.
Prent: Zeilschepen op een bevroren Noord Hollands kanaal. Ets, aquatint en penseel in kleuren door Willem Hendrik Hoogkamer (1833). Bron: Noord Hollands archief.
't Zand, Zijpe, Schagen
Belangrijkste bron van inkomsten voor de bewoners van 't Zand en omstreken was en is de landbouw. Aanvankelijk veeteelt en akkerbouw. Na de Tweede Wereldoorlog schakelde men - met name ten westen van het Noord Hollands kanaal - over op de bollenteelt. Sindsdien bloeien hier elk voorjaar lelies, krokussen, narcissen en tulpen.
Lange tijd was 't Zand onderdeel de gemeente Zijpe. Later werden de 2 kleine dorpen samengevoegd en zijn sindsdien onderdeel van de gemeente Schagen.
Foto: 't Zand en het Noord Hollands kanaal in 1920. Bron: Noord-Hollands archief.